Суверенитет

Материал из УзЭнц

Давлат суверенитети (нем. Souveranitat, французчадан souverainete ― олий ҳокимият), давлат ҳокимиятининг устунлиги ва мустақиллиги, давлатнинг ички ва ташқи сиёсий фаолиятида тегишли шаклларда намоён бўлади. Давлат-ҳуқуқий маънода "суверенитет" атамаси илк бор 16-асрда француз олими Ж. Боден томонидан киритилган. Суверенитет ғояси буржуазия томонидан абсолютизм ва феодал буйруқларга қарши курашда оммани ўз томонига жалб қилиш учун ишлатилган. Турли хил социал-экономик формацияларда суверенитет ҳар хил таркибга эга, чунки аслида давлат ҳокимиятининг ижтимоий-синфий моҳияти ва маълум бир жамиятнинг иқтисодий тузилиши ҳал қилувчи аҳамиятга эгадир. Социалистик давлат суверенитетининг асосини халқ суверенитети ташкил этади.

Суверенитет, авваламбор, давлат ўз вазифаларини қандай амалга ошириши билан амалга оширилади, лекин у тўғридан-тўғри давлат ҳуқуқлари, шу жумладан суверен ҳуқуқлар тизимида намоён бўлади. Давлатнинг амал қилишини таъминлайдиган ваколатлардир. давлат ҳокимиятини ва шунинг учун давлатни амалга ошириш. Суверенитет жамиятда қонун ва тартибни ўрнатиш, мансабдор шахслар, жамиятлар, ташкилотлар ва фуқароларга ҳуқуқлар бериш ва бурчларни бериш ― буларнинг барчаси давлат ҳокимиятининг устунлигини, унинг бошқа ҳар қандай ҳокимият муносабатларига нисбатан (масалан, оила, жамоавий ва бошқаларга) белгиловчи мавқеини тавсифлайди. Фақат Давлат ҳокимияти ваколатли таъсир кўрсатишга қодир ва агар керак бўлса, жамиятнинг барча жабҳаларига мажбурлаш, бу унга ҳар томонлама, суверен характер беради. Давлат ичидаги давлат ҳокимиятининг суверенитети унинг ташқаридан мустақиллиги билан чамбарчас боғлиқдир. Давлатнинг суверенитети уни халқаро муносабатларда мустақил қилади, бу ерда у халқаро ҳуқуқнинг мустақил субъекти сифатида ишлайди. Сссрнинг ташқи сиёсати, уларнинг ижтимоий-сиёсий тизими, иқтисодий ривожланиши, ҳудудининг катталиги, аҳолиси ва бошқа шароитларидан қатъий назар, барча давлатларнинг суверен тенглигидан келиб чиқади. Давлатларнинг суверен тенглиги принципи БМТ Уставида мустаҳкамланган ва замонавий халқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этилган тамойилларидан биридир.[1]

Адабиёт[править | править код]

Манбалар[править | править код]

  1. Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.