Mustaqil davlatlar hamdoʻstligi: различия между версиями
м
Text replacement - "{{OʻzME}}" to "{{ЎзМЭ}}"
Sf7 uz (обсуждение | вклад) („{| class="toccolours" border="1" cellpadding="4" style="float: right; width: 320px; margin: 0 0 1em 1em; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |-...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi) |
Sf7 uz (обсуждение | вклад) м (Text replacement - "{{OʻzME}}" to "{{ЎзМЭ}}") |
||
| (не показаны 4 промежуточные версии 2 участников) | |||
Строка 3:
|+ style="font-size: larger; margin-left: inherit;" | Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi
|-
| align="center" | [[
| align="center" | [[
|-
| colspan="2" align="left" style="background: #fff;" | [[
{|
|-
Строка 39:
|}
'''Mustaqil davlatlar hamdoʻstligi''' (MDH, {{Lang-ru|Содру́жество незави́симых госуда́рств (СНГ)}}) — davlatlararo tashkilot.
1991 yil 8 dekabrda [[Minsk|Minskda]] [[Belorussiya]], [[Rossiya]], [[Ukraina]] tomonidan tuzilgan. Ana shu davlat rahbarlari imzo chekkan Bitimda [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]] chuqur tanazzulga uchrab parchalanib ketish natijasida yoʻq boʻlganligi qayd qilindi, uchchala davlat siyosiy, [[Iqtisodiyot|iqtisodiy]], gumanitar, madaniy va boshqa sohalarda hamkorlikni rivojlantirishga intilishini bayon etdi.
MDH sobiq SSSR hududida fuqarolik urushi kelib chiqishining oldini oldi, mamlakatlarni bosqichmabosqich xalqaro munosabatlar tizimiga kirib, mustaqilliklari, suverenitetini mustahkamlashga koʻmak berdi. MDH oʻz faoliyati davomida haddan ta-shqari koʻp qarorlar qabul qildi-yu, lekin aksariyat hollarda ularning kupi bajarilmadi. Hozir MDH ga kiruvchi davlatlarning aholisi 283 mln. kishini tashkil etadi. Bu aholining 120,5 mln. iqtisodiyotda mashgʻuldir. Ularning 29,4 foizi sanoat va qurilishda, 21,5 foizi qishloq xoʻjaligi, oʻrmon va baliqchilik sohasida ishlaydi.▼
1991 yil 21 dekabrda Bitimga Ozarbayjon, Armaniston, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Moldaviya, Tojikiston, Turkmaniston, Oʻzbekiston qoʻshildi, ular Belorussiya, Rossiya va Ukraina bilan birga MDHning maqsad va qoidalari toʻgʻrisidagi Deklaratsiyaga Olmaota shahrida imzo chekdilar.
Oʻzbekiston oʻz milliy manfaatlaridan kelib chiqqan holda MDHda ishtirok etmoqda. U MDHga davlatlar ustidan tuzilgan tashkilot sifatida emas, balki mustaqil davlatlarning harakatlarini muvofiklashtiruvchi organ sifatida qaraydi. MDH hududida davlatlarning teng huquqligi asosida yagona iqtisodiy makonni yaratish, tashkilotda umuman iqtisodiy munosabatlarning ustuvorligiga erishish, davlatlar oʻrtasida savdoiqtisodiy aloqalarni rivojlantirish uchun harakat qiladi<ref>Sayfiddin Joʻrayev. [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>.▼
1993 yil MDHga Gruziya qoʻshildi. 1993 yil MDH Ustavi qabul qilindi, u davlatlarning inson huquqlari va erkinliklarini taʼminlash, tashqi siyosiy faoliyatini muvofiqlashtirish, umumiy iqtisodiy makonni vujudga keltirish, transport va aloqa tizimlarini rivojlantirish, aholi sogʻligʻi va atrof muhitni muhofaza qilish, ijtimoiy masalalar va immigratsiya siyosati, uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurash, mudofaa siyosatida hamkorlik qilish va tashqi chegaralarni qoʻriqlashda birgalikda faoliyat yuritishni nazarda tutadi.
[[Fayl:Stamp of Russia 2011 No 1542.jpg|thumb|right|MDHning 20 yilligiga bagʻishlangan pochta markasi]]▼
MDHda haqiqiy aʼzolari bilan birga MDH faoliyatining ayrim turlarida qatnashuvchi aʼzolar boʻlishi mumkin.
== Tashkilot organlari ==
MDHning quyidagi organlari tashkil qilingan: Davlat boshliqlari kengashi, Hukumat boshliqlari kengashi, Tashki ishlar vazirlari kengashi, Davlatlararo iqtisodiy qoʻmita, markazi Sankt-Peterburgda boʻlgan Parlamentlararo assambleya va boshqalar.
MDHning doimiy ishlovchi organi Minsk shahrida joylashgan Muvofiqlashtiruvchi-maslahat qoʻmita hisoblanadi. Uning qoshida doimiy kotibiyat ishlaydi. Davlat boshliqlari kengashi 1 yilda kamida 2 marta oʻtkaziladi. MDH organlarining faoliyati MDH Nizomi bilan tartibga solinadi.
▲MDH sobiq SSSR hududida fuqarolik urushi kelib chiqishining oldini oldi, mamlakatlarni
== MDH doirasida Oʻzbekiston faoliyati ==
▲Oʻzbekiston oʻz milliy manfaatlaridan kelib chiqqan holda MDHda ishtirok etmoqda. U MDHga davlatlar ustidan tuzilgan tashkilot sifatida emas, balki mustaqil davlatlarning harakatlarini
2019-yil martida Oʻzbekiston cheklangan miqdorda badal toʻlash sharti bilan MDH parlamentlararo Assambleyasiga aʻzo boʻldi.<ref>Oʻzbekiston MDH Parlamentlararo assambleyasiga qoʻshildi, [https://sputniknews-uz.com/society/20190305/10967775/zbekiston-MD-Parlamentlararo-assambleyasiga-shildi.html]</ref>
▲[[
== Aʼzolar ==
Bu tashkilotga 11
{| class="wikitable" style="text-align:center;" cellpadding="4"
!Davlat
Строка 79 ⟶ 95 :
* {{MNG}} MDHning baʼzi strukturalarida kuzatuvchi vazifasini bajarib kelmoqda.
* {{AFG}} 2008-yili MDH tarkibiga kirish hoxishini bildirdi, MDHning „Parlamentlararo Assambleya“sida kuzatuvchi vazifasini bajarib kelmoqda.
Oʻzining MDH tarkibiga kirishini xohlayotgan qator tan olinmagan davlatlar, avtonom rayonlar va [[BMT]] aʼzolari bildirishgan. Ushbu davlatlar bilan MDH kelishuvni amalga oshirmagan. Bular:
* {{bayroq|
* [[Ukraina]]dagi [[Qrim]]
* [[Togʻli Qorabogʻ Respublikasi]]
Строка 87 ⟶ 104 :
* Rossiyadagi [[Tatariston]]
* [[Xorvatiya]]dagi Serbskaya Kraina Respublikasi
* sobiq [[Yugoslaviya]] mamlakatlari.
== Tarixi ==
[[1991|1991-yil]] [[8-dekabr]] kuni Rossiya, Ukraina va Belorussiya rahbarlari Viskuli (Belovej pushchasi)da [[SSSR]]ning tugatilganligi toʻgʻrisidagi hujjatni imzolashdi. Shu bilan Mustaqil davlatlar hamdoʻstligi (MDH) tashkil topdi. MDH ga asta-sekin 12 respublika aʼzo boʻLib kirdi. Boltiqboʻyi davlatlari bundan mustasno. Har bir respublikaga oʻz hududi va undagi tabiiy boyliklar, aholi, ishlab chiqarish korxonalari, aholi jon boshiga yalpi ishlab chiqarish mahsulotlari koʻrsatkichi nasib etdi.
[[1985|1985—]][[1988|1988-yillardan]] boshlab sovet tuzumining susayishi tufayli bu respublikalarda ommaviy fuqarolik harakatlari namoyon boʻla boshladi. Avvaliga ular milliy madaniyat va tabiatni muhofaza qilish talabi bilan, keyinchalik respublikalarni xoʻjalik hisobiga oʻtkazish va, nihoyat, haqqoniy suverenitet va mustaqillik talabi bilan chiqdilar. [[1989|1989-yil]] may oyida uch mamlakat vatanparvarlari tomoni dan saylangan Baltika assambleyasi bu respublikalarning SSSR tarkibida boʻlishlari hech qanday huquqiy asosga ega emasligini bayon qildi.
=== MDHning barcha sammitlari ===
* 12.1991-yil {{bayroq|Kazakhstan}} [[Almati]]
Строка 139 ⟶ 154 :
== Adabiyot ==
* Oʻzbekistonda politologiya [2001 yil 18 oktabrda Toshkent shahrida oʻtkazilgan respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari], T., 2002;
* Neshatayeva T. N., Mejdunarodnie organizatsii i pravo. Novie tendensii v mejdunarodno-pravovom regulirovanii, M., 1999.
== Havolalar ==
* [http://cis.minsk.by/ Исполнительный комитет СНГ] ''(rasmiy sayt)''
* [http://www.ksgp-cis.ru/ Sovet Generalnix prokurorov SNG] ''(rasmiy sayt)''
* [http://www.iacis.ru/html/
* [http://www.sovetgt.org/ Sovet po jeleznodorojnomu transportu SNG] ''(rasmiy sayt)''
* [http://www.cis.unibel.by/ Sovet po obrazovaniyu SNG] ''(rasmiy sayt)''
Строка 150 ⟶ 166 :
* [http://cis.minsk.by/reestr/ru/index.html Yediniy reestr pravovix aktov i drugix dokumentov Sodrujestva Nezavisimix Gosudarstv].
{{
{{Zagotovka}}
{{Shanxay Hamkorlik Tashkiloti}}
[[Category:Xalqaro tashkilotlar]]
| |||