Xitoy: различия между версиями
Qoʻshimcha maʼlumot
Sf7 uz (обсуждение | вклад) Нет описания правки |
Sf7 uz (обсуждение | вклад) (Qoʻshimcha maʼlumot) |
||
Строка 4:
| davlat_nomi = Xitoy
| davlat_nomi_to`liq = Xitoy Xalq Respublikasi
| davlat_mahalliy_nomi = 中華人民共和國 / 中华人民共和国 <br /> -{
| tasvir_bayroq = Flag of the People's Republic of China.svg
| tasvir_gerb = National Emblem of the People's Republic of China.svg
Строка 71:
}}
'''Xitoy''', ({{lang-ru|Кита́й}}; кит. – Чжунго), '''Xitoy Xalq Respublikasi''' (
Xitoy BMT (1945), XVF (1945), XRRB (1945), OTII (1991), XST (2001), ShHT (2001) a'zosi.
== Davlat tuzumi ==
Amaldagi konstitutsiyasi 1988 yil 4 dekabrda qabul qilingan; 1988, 1993, 1999 yillarda ayrim tuzatishlar kiritilgan. Konstitutsiyaga koʻra, Xalq vakillari Umumxitoy majlisi (XVUM) davlat hokimiyatining oliy organi. XVUM davlat boshligʻi — XXR raisi (2003 yildan Xu Jintao) va uning oʻrinbosarlarini saylaydi. Krnun chiqaruvchi hokimiyatni XVUM amalga oshiradi. XVUM provinsiya, muxtor rn, markazga boʻysunuvchi shaharlar va qurolli kuchlar tomonidan saylanadigan deputatlardan iborat. XVUMning doimiy ishlovchi organi Doimiy qoʻmitadir. XVUM vakolat muddati 5 yil Ijroiya hokimiyatni Davlat kengashi (hukumat) amalga oshiradi. U XVUM va uning doimiy qoʻmitasi oldida hisob berib turadi. Davlat kengashining vakolat muddati 5 yil
Строка 96 ⟶ 98 :
== Aholisi ==
Xitoy — koʻp millatli davlat. Jami aholining 95% - xitoylar; qolgan qismi turli til guruhi va oilalariga mansub boʻlgan 56 xalqdan iborat. Xitoylarning koʻpi mamlakatning sharqiy qismida yashaydi. Xueylar (7 millionga yaqin) ham xitoy tilida soʻzlashadi. Xitoyning shimoli-gʻarbida, oltoy tillar oilasining turkiy tillar guruhiga mansub
== Tarixi ==
Строка 160:
Siyosiy partiya va tashkilotlari, Xitoy xalq siyosiy maslahat kengashi, kasaba uyushmalari.
* Xitoy Kommunistik partiyasi (XKP, 1921 yil tuzilgan;
* Gomindan inqilobiy qoʻmitasi, 1948 yil asos solingan;
* Xitoy Demokratik ligasi, 1941 yil tuzilgan;
Строка 179:
Qishloq xoʻjaligining yetakchi tarmogʻi — dehqonchilik. Qishloq xoʻjaligida foydalaniladigan yerning 93 million gektari (mamlakat hududining 10%) ishlanadi, 49% sugʻoriladigan yerlar. Ekin maydonining 2/3 qismini sholi, bugdoy, batat, kartoshka egallaydi, 18% ga texnika ekinlari (paxta, soya, yer yongʻoq, choy, tamaki, jut, shakarqamish, qand lavlagi va boshqalar) ekiladi. Shuningdek, tariq, arpa, grechixa ham yetishtiriladi. Xitoyning janubidagi dengiz sohillari va Sichuan soyligida shakarqamish, sharqiy va markaziy rnlarida choy oʻstiriladi. Tung va lak daraxtlari ham oʻstiriladi. Tropik, subtropik va moʻʼtadil mintaqalarda koʻp tarmoqli bogʻdorchilik (sitrus mevalar, ananas, banan, mango, olma, nok va hokazo) rivojlangan. Ayrim rnlarda tokchilik bilan shugʻullaniladi. 1992 yil 443 million tonna gʻalla, 5 million tonnaga yaqin paxta yetishtirildi.
Chorvachilikda Xitoyning har bir yirik rayoni oʻziga xos yoʻnalishga ega. Sharqiy Xitoyda choʻchqachilik, parrandachilik rivojlangan, ish hayvonlari koʻpaytiriladi. Ichki Mongoliya,
== Transporti ==
Transport yoʻli transportning asosiy turi. Ularning uzunligi 73 ming km. Xitoyning sharqiy portlari temir yoʻl orqali Mongoliya, [[Rossiya]],
Ichki suv yoʻllarining uzunligi 150 ming km dan ortiq. Yirik dengiz portlari: Shanxay, Dalyan, Sinxuandao, Sindao, Guanchjou (Xuanpu bilan), Tyantszin (Singan bilan). XXRning koʻp shaharlari jahondagi yirik shaharlar havo yoʻllari bilan bogʻlangan.
Строка 265:
== Dini ==
Xitoyning anʼanaviy dini konfusiylik, koʻpchilik daosizm va buddizm diniga sigʻinishadi. Xitoyliklar orasida islom va xristian dinlariga ham eʼtiqod qiluvchilari bor. Xuey, uygʻur,
== Madaniyati ==
|