Asaka-ovdon: различия между версиями

'''Asakaovdon''' — [[Ustyurt]] platosining jan.dagi tektonik [[botiq]]. Shimda Markaziy [[qir]]lar ([[Qorabovur]] qirlari) va jan.da Ustyurt ko‘tarilmalari ([[Qoplonqir]] qirlari va uning g‘arbdagi davomi) o‘rtasida joylashgan. Geologik jihatdan Asakaovdon [[Tektonik bukilmalar|bukilma]]si o‘rniga mos keladi. A.da [[paleozoy]] jinslari 5000 m chuqurlikda joylashgan. Shim. yon bag‘rida Shoxpaxti va Shim. Asakaovdon strukturalari mavjud. Shoxpaxti strukturasida quyi yura yotqiziqlari quyi [[trias sistemasi|trias]]ning [[argillitlar|argillit]] va [[ohaktoshlar]]i ustida joylashgan. Yura va bo‘r dav-ri yotqiziqlari [[qumtosh]], gravelit, [[gil]], ohaklashgan qumtosh, [[angidrit]]dan iborat. Yuqori [[boʻr sistemasi|bo‘rning]] yotqiziqlarida [[mergel]] va ohaktosh ham bor. [[Paleogen]] yotqiziqlari gilli [[alevrolit]], [[neogen]]da sarmat yarusi (yuqori [[miotsen]])ga oid ohaktosh, mergel va qumtoshlar kengroq tarqalgan. Apsheron yotqiziqlari ([[pliotsen]]), [[shag‘al]] va [[konglomerat]]dan iborat. A. usti qad. [[delyuviy|delyuvial]]-[[prolyuviy|prolyuvial]] va yoshroq ko‘l-allyuvial yotqiziklari bilan band.A.ning uz. g‘arbdan sharqqa qariyb 90 km, eni 20 – 40 km. Tubining mutlaq balandligi 30 dan 60 m gacha. Maydoni 5600 km². Jan. qismi bir oz ko‘tarilgan. Shim. qismi esa pastroq. A. tubining o‘rtaroq qismidagi zamini toshloq, gipslashgan marza botiqni ikkiga bo‘lib turadi. Botiqlar tubida qoldiq do‘ngliklar bor. Pastqamliklar ko‘l-allyuvial yotqiziqlar bilan band. Shamol harakati natijasida turli relef shakllari hosil bo‘lgan. Aning yon bag‘irlari chuqur o‘zanlar bilan o‘yilgan. A.da [[grunt suvlari]] atrofdagi kir va tekisliklarda vujudga kelib, botiq tomon oqim hosil keladi. Minerallashuv darajasi har l da 60 — 100 g ni tashkil qiladi. [[Sariqamish botig‘i]]dagi ko‘lning sathi ko‘tarilib borayotganligi sababli A. grunt suvlari sathi ham sharqiy qism (Sho‘rja botig‘i)da ko‘tarilib bormoqda.A.ning jan. toshloqpi va marzali qismining tuprog‘i gipslashgan bo‘z-qo‘ng‘ir tuproq, pastqamliklarda taqirlar, sho‘rxoklar bor. Aning sharqiy va markaziy hududlarida qorasaksovulzor va shoxilakzorlar keng tarqalgan, do‘ngliklarda [[yulg‘un]], qumliklarda [[juzg‘un]], selin, qum akatsiyasi ([[quyonsuyak]]) o‘sadi. Shoxpaxti strukturasida tabiiy gaz konlari bor.▼