Nur-sulton

Nur-sulton
Bayroq	Gerb
Mamlakat	Qozogʻiston
Koordinatalari	51°11′N 71°24′E / 51.183°N 71.400°EKoordinatalari: 51°11′N 71°24′E / 51.183°N 71.400°E
Ichki boʻlinishi	Olmaota, Sariarqa, Yesil
Akim	Tasmagʻambetov Imangali Nurgalievich
Asos solingan	1830
Ilk eslatilishi	1830
Avvalgi nomlari	Akmolinsk, Selinograd, Akmola, Ostona
Qachondan beri shahar, Qozogʻiston poytaxti	1997
Maydoni	232 km²
Markazi balandligi	506 m
Rasmiy tili	qozoqcha
Aholisi	828.759 nafar
Zichlik	1063,38 kishi/km²
Milliy tarkibi	qozoqlar 66,80 % ; ruslar 23,35 % ; ukrainlar 1,81 % ; tatarlar 1,34 % ; oʻzbeklar 1,10 % ; va boshqalar 5,63%
Vaqt mintaqasi	UTC+6
Telefon kodi	+7 (7172)
Pochta indeksi	010000
Avtomobil kodi	Z eskisi, 01 yangisi
Rasmiy sayti	http://www.astana.kz
	Yer uchun hali jyolashuv xaritasi mavjud emas.

Nur-sulton (qoz. -{Нұр-сұлтан}-, рус. Нур-Султа́н) — Qozogʻiston Respublikasi poytaxti, Oqmoʻla viloyati maʼmuriy markazi. Hozirgi kunda shaharning hududi 200 km². Ishim daryosining oʻng sohilida joylashgan. Temir yoʻl tuguni. Aeroport bor. Aholisi 828.759 kishi (2014).

Nomi[править | править код]

Shaharning nomi 1961-yilgacha Akmolinsk, 1992-yilgacha Selinograd, 1998-yilgacha Oqmola boʻlgan. Ostona shahri 1997-yildan beri Qozogʻiston Respublikasining poytaxti boʻldi. Maʼlumot uchun, undan avval Olmaota (рус. Алматы) shahri mamlakatning poytaxti boʻlgan. 2019-yil 23-martda Prezident Tokayev farmoni bilan shahar nomi Respublika birinchi Prezidenti Nursulton Nazarboyev nomini abadiylashtirish maqsadida Nur-sultonga oʻzgartirildi.^[2]

Sanoati[править | править код]

Mashinasozlik va metallni qayta ishlash (qishloq xoʻjalik mashinalari, nasos, vagon remonti, gaz apparaturasi, choʻyan quyish va boshqa zavodlar), oziq-ovqat (goʻsht, sut, non mahsulotlari, pivo zavodi), yengil (chinni zavodi, tikuvchilik fabrikasi va boshqa) sanoatlari rivojlangan. Gʻisht, temir-beton materiallari, uy-joy qurilish qismlari, asfalt, keramika mahsulotlari ishlab chiqariladi. TETS ishlab turibdi. Elektr uzatkich liniyalari Nur-sultonni Qaragʻandi, Pavlodar, Petropavlovsk, Rudniy bilan bogʻlagan.

Tarixi[править | править код]

Shahar eski qismining koʻchalari toʻgʻri burchak shaklida tuzilgan. Nursultonda 1960-yildan katta qurilish ishlari boshlandi. 1961—92 yillar bosh plani boʻyicha shaharning janubi-sharqiy qismidagi boʻsh yerlarda tipovoy loyiha asosida koʻp qavatli binolar qurilgan, yangi turar joy mikrorayonlari va jamoat binolari (Madaniyat saroyi, 1960—64, meʼmorlar O. Kratsklis, D. Danneberg, P. Fogel), Yoshlar uyi (1974, meʼmor A. T. Polyanskiy va boshqa), "Ishim" mehmonxonasi, telemarkaz va boshqalar barpo etilgan. Ostonada 4 oliy oʻquv yurti, teatr, oʻlkashunoslik va tasviriy sanʼat muzeylari bor. Ostona 1830-yilda Oqmoʻla qalʼasi sifatida barpo qilingan.

Ichki boʻlinishi[править | править код]

Nur-sulton shahri Sariarqa tumani, Olmaota tumani va Yesil tumaniga boʻlinadi.

Qiziqarli xabarlar[править | править код]

Nur-sulton — Osiyo poytaxtlarining ichida shimoliy qutbga eng yaqin joylashgan.
Nur-sulton — Yer sharidagi eng sovuq poytaxtlarning biridir, Mongoliya poytaxti Ulan-Batordan issiq, Kanada poytaxti Ottavadan sovuq.

Maorif[править | править код]

Kollejlar[править | править код]

Ostona politexnik kolleji
Tibbiyot kolleji
Innovatsion texnologiyalar kolleji
Moliyaviy-iqtisodiy kollej
Gumanitar kollej (Pedagogik kollej)
Gumanitar-yuridik kolleji QazGYuU
Yevrosiyo gumanitar institutining kolleji
«Turon» kolleji
Boshqarish kolleji
Moliyaviy akademiyaning kolleji
Iqtisodiyot, oziq-ovqatlarni standartlash va texnologiyalar kolleji
Savdo-sanoat va iqtisodiyot kolleji
Iqsodiy-hududiy kolleji
Qozoq texnologiya va biznes universitetining kolleji
Transport va aloqa kolleji

Oliy oʻquv yurtlari[править | править код]

Nur-sulton shahrida oʻndan ziyod oliy oʻquv yurtlari bor, shulardan:

Sport saroylari[править | править код]

Bosh stadion Astana Arena — 30.000 kishini sigʻdira oladi ^[3]
Qajimuqan Munaytpasov nomidagi stadion — 12.350 kishini sigʻdira oladi
Yopiq muz saroyi — 8.773 kishini sigʻdira oladi
Alau muz saroyi — 8.000 kishini sigʻdira oladi
Sari-Arqa — 8 000 kishini sigʻdira oladi
Qozogʻiston sport saroyi — 6 532 kishini sigʻdira oladi

Aholisi[править | править код]

Nur-sulton shahrining aholisi 2000-yil bilan solishtirganda 169,2 ming kishiga koʻpayib, 2006-yilning boshida 550,2 ming kishiga yetdi. Aholi soni boʻyicha Ostona Qozogʻistondagi Olmaota shahridan keyin 2-oʻrinda turadi.

Colors=

 id:lightgrey value:gray(0.9)
 id:darkgrey  value:gray(0.7)
 id:sfondo value:rgb(1,1,1)
 id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:700 height:340 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:1200000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:200000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo

BarData=

 bar:1989 text:1989
 bar:1997 text:1997
 bar:1998 text:1998
 bar:1999 text:1999
 bar:2000 text:2000 
 bar:2001 text:2001 
 bar:2005 text:2005 
 bar:2007 text:2007 
 bar:2009 text:2009 
 bar:2010 text:2010 
 bar:2011 text:2011 
 bar:2012 text:2012 
 bar:2015 text:2015 
 bar:2020 text:2020 
 bar:2030 text:2030

PlotData=

 color:barra width:27 align:center

 bar:1989 from:0 till: 281300
 bar:1997 from:0 till: 275100
 bar:1998 from:0 till: 275300
 bar:1999 from:0 till: 326900
 bar:2000 from:0 till: 381000
 bar:2001 from:0 till: 446200
 bar:2005 from:0 till: 529300
 bar:2007 from:0 till: 574400
 bar:2009 from:0 till: 613600
 bar:2010 from:0 till: 697100
 bar:2011 from:0 till: 730800
 bar:2012 from:0 till: 743000
 bar:2015 from:0 till: 850000
 bar:2020 from:0 till: 950000
 bar:2030 from:0 till: 1200000

PlotData=

 bar:1989 at: 281300 fontsize:S text: 281300 shift:(0,5)
 bar:1997 at: 275100 fontsize:S text: 275100 shift:(0,5)
 bar:1998 at: 275300 fontsize:S text: 275300 shift:(0,5)
 bar:1999 at: 326900 fontsize:S text: 326900 shift:(0,5)
 bar:2000 at: 381000 fontsize:S text: 381000 shift:(0,5)
 bar:2001 at: 446200 fontsize:S text: 446200 shift:(0,5)
 bar:2005 at: 529300 fontsize:S text: 529300 shift:(0,5)
 bar:2007 at: 574400 fontsize:S text: 574400 shift:(0,5)
 bar:2009 at: 613600 fontsize:S text: 613600 shift:(0,5)
 bar:2010 at: 697100 fontsize:S text:  697100 shift:(0,5)
 bar:2011 at: 730800 fontsize:S text: 730800 shift:(0,5)
 bar:2012 at: 743000 fontsize:S text: 743000 shift:(0,5)
 bar:2015 at: 850000 fontsize:S text: 850000 shift:(0,5)
 bar:2020 at: 950000 fontsize:S text: 950000 shift:(0,5)
 bar:2030 at: 1200000 fontsize:S text: 1200000 shift:(0,5)

TextData=

 fontsize:S pos:(220,20)
 text:Ostona shahri aholi soni dinamikasi

</timeline>

Milliy tarkibi[править | править код]

Milliy tarkib (2012)

qozoqlar			66.80%
ruslar			23.35%
ukrainlar			1.81%
boshqalar			8.04%

Milliy tarkib (1989)

ruslar			54.10%
qozoqlar			17.71%
ukrainlar			9.26%
boshqalar			18.93%

Shahar aholisining milliy tarkibi:^[4]^[5]
	1989-yilgi aholi soni	%	1999-yilgi aholi soni	%	2012-yilgi aholi soni	%
umumiy	281252	100,00 %	319324	100,00 %	742918	100,00 %
Qozoqlar	49798	17,71 %	133585	41,83 %	480815	66,80 %
Ruslar	152147	54,10 %	129480	40,55 %	188928	23,35 %
Ukrainlar	26054	9,26 %	18070	5,66 %	13453	1,81 %
Tatarlar	9339	3,32 %	8286	2,59 %	9937	1,34 %
Olmonlar	18913	6,72 %	9591	3,00 %	7930	1,07 %
Beloruslar	8220	2,92 %	5761	1,80 %	3834	0,52 %
Koreyslar	1329	0,47 %	2028	0,64 %	4981	0,67 %
Oʻzbeklar	640	0,23 %	429	0,13 %	8166	1,10 %
Polyaklar	2762	0,98 %	2537	0,79 %	2412	0,32 %
Ingushlar	1889	0,67 %	1822	0,57 %	2732	0,30 %
Ozarbayjonlar	997	0,35 %	902	0,28 %	2978	0,40 %
Qirg'izlar	94	0,03 %	196	0,06 %	1808	0,20 %
Chechenlar	514	0,18 %	752	0,24 %	1063	0,14 %
Boshqirdlar	1187	0,42 %	870	0,27 %	1009	0,14 %
Armanlar	814	0,29 %	576	0,18 %	790	0,10 %
Moldavanlar	1004	0,36 %	629	0,20 %	7	0,9 %
Uyg'urlar	53	0,02 %	161	0,05 %	881	0,12 %
boshqalar	5498	1,64 %	3649	0,83 %	8711	0,90 %

Hamdoʻst shaharlari[править | править код]

Shahar	Yil	Davlat
Anqara	-	Turkiya
Istanbul	-	Turkiya
Izmir	-	Turkiya
Moskva	-	Rossiya
Sankt-Peterburg	-	Rossiya
Qozon	2004	Rossiya
Pittsburg	-	AQSH
Ammon	-	Iordaniya
Riga	-	Latviya
Toshkent	-	Oʻzbekiston ^[6]
Gdansk	1996	Polsha
Varshava	2002	Polsha
Kiyev	1998	Ukraina
Seul	2004
Dubay	-	Birlashgan Arab Amirliklari
Pekin	-	Xitoy
Manila	-	Filippin
Tbilisi	2005	Gurjiston ^[7]
Bishkek	2011	Qirgʻiziston ^[8]
Xanoy	-	Vyetnam
Nice	2013	Fransiya

Shaharning nazarga tushgan joylari[править | править код]

Sulu-Jasil bulvari — Ostona markazidagi yangi koʻcha.
Oq-Oʻrda — Qozogʻiston Respublikasi Prezidentining qarorgohi.
Boyterak — Ostonaning asosiy simvoli.
Mustaqillik saroyi — davlatning rasmiy tadbirlarini, forumlarni, majlislarni, uchrashuvlarni, syezdlarni oʻtkazish joyi hisoblanadi.
Barqarorlik va tinchlik saroyi — Dunyo va milliy dinlar liderlarining syezdini oʻtkazish uchun moʻljallangan bino.
Xan-Shatir — Ostonaning eng yirik koʻngil ochar markazi.

^[9]

Shaharning nazarga tushgan joylari
	Файл:Palace of Independence.jpg			Файл:Kazakh Eli monument.jpg
boyterak	Mustaqillik saroyi	Qozogʻiston sport kompleksi	Nur Ostona masjdi	Qozoq Eli monumenti

Manbalar[править | править код]

Ушбу мақолани ёзишда Ўзбекистон миллий энциклопедияси (2000-2005) маълумотларидан фойдаланилган.

Шаблон:Qozogʻiston shaharlari

[astana.stat.kz-1] О демографической ситуации в городе Астана. 2014-07-21.

[2] Президент Казахстана подписал указ о переименовании Астаны в Нур-Султан, ТАСС.

[3] ttp://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/FirstDiv/uefaorg/Publications/01/67/03/93/1670393_DOWNLOAD.pdf

[4] Agentstvo Respubliki Kazaxstan po statistike. Arxiv: Natsionalniy sostav naseleniya Respubliki Kazaxstan i ego oblastey (tom 1)

[5] Chislennost naseleniya po oblastyam, gorodam i rayonam, polu i otdelnim vozrastnim gruppam, otdelnim etnosam na 1 maya 2012 goda

[6] Ташкент, города-побратимы

[7] Соглашение о партнерстве с Тбилиси

[8] Соглашение об установлении побратимских связей между Бишкеком и Астаной

[source1-9] Qozoq ensiklopediyasi I tom

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]