Nur-sulton: различия между версиями
Sf7 uz (обсуждение | вклад) м (Text replacement - "[[Turkum" to "[[Category") |
Sf7 uz (обсуждение | вклад) м (Text replacement - "{{OʻzME}}" to "{{ЎзМЭ}}") |
||
Строка 339:
{{manbalar}}
{{
{{Osiyo poytaxtlari}}
{{Qozogʻiston shaharlari}}
|
Текущая версия от 23:25, 5 июля 2021
Shahar, Qozogʻiston poytaxti
|
Nur-sulton (qoz. -{Нұр-сұлтан}-, рус. Нур-Султа́н) — Qozogʻiston Respublikasi poytaxti, Oqmoʻla viloyati maʼmuriy markazi. Hozirgi kunda shaharning hududi 200 km2. Ishim daryosining oʻng sohilida joylashgan. Temir yoʻl tuguni. Aeroport bor. Aholisi 828.759 kishi (2014).
Nomi[править | править код]
Shaharning nomi 1961-yilgacha Akmolinsk, 1992-yilgacha Selinograd, 1998-yilgacha Oqmola boʻlgan. Ostona shahri 1997-yildan beri Qozogʻiston Respublikasining poytaxti boʻldi. Maʼlumot uchun, undan avval Olmaota (рус. Алматы) shahri mamlakatning poytaxti boʻlgan. 2019-yil 23-martda Prezident Tokayev farmoni bilan shahar nomi Respublika birinchi Prezidenti Nursulton Nazarboyev nomini abadiylashtirish maqsadida Nur-sultonga oʻzgartirildi.[2]
Sanoati[править | править код]
Mashinasozlik va metallni qayta ishlash (qishloq xoʻjalik mashinalari, nasos, vagon remonti, gaz apparaturasi, choʻyan quyish va boshqa zavodlar), oziq-ovqat (goʻsht, sut, non mahsulotlari, pivo zavodi), yengil (chinni zavodi, tikuvchilik fabrikasi va boshqa) sanoatlari rivojlangan. Gʻisht, temir-beton materiallari, uy-joy qurilish qismlari, asfalt, keramika mahsulotlari ishlab chiqariladi. TETS ishlab turibdi. Elektr uzatkich liniyalari Nur-sultonni Qaragʻandi, Pavlodar, Petropavlovsk, Rudniy bilan bogʻlagan.
Tarixi[править | править код]
Shahar eski qismining koʻchalari toʻgʻri burchak shaklida tuzilgan. Nursultonda 1960-yildan katta qurilish ishlari boshlandi. 1961—92 yillar bosh plani boʻyicha shaharning janubi-sharqiy qismidagi boʻsh yerlarda tipovoy loyiha asosida koʻp qavatli binolar qurilgan, yangi turar joy mikrorayonlari va jamoat binolari (Madaniyat saroyi, 1960—64, meʼmorlar O. Kratsklis, D. Danneberg, P. Fogel), Yoshlar uyi (1974, meʼmor A. T. Polyanskiy va boshqa), "Ishim" mehmonxonasi, telemarkaz va boshqalar barpo etilgan. Ostonada 4 oliy oʻquv yurti, teatr, oʻlkashunoslik va tasviriy sanʼat muzeylari bor. Ostona 1830-yilda Oqmoʻla qalʼasi sifatida barpo qilingan.
Ichki boʻlinishi[править | править код]
Nur-sulton shahri Sariarqa tumani, Olmaota tumani va Yesil tumaniga boʻlinadi.
Qiziqarli xabarlar[править | править код]
- Nur-sulton — Osiyo poytaxtlarining ichida shimoliy qutbga eng yaqin joylashgan.
- Nur-sulton — Yer sharidagi eng sovuq poytaxtlarning biridir, Mongoliya poytaxti Ulan-Batordan issiq, Kanada poytaxti Ottavadan sovuq.
Maorif[править | править код]
Kollejlar[править | править код]
- Ostona politexnik kolleji
- Tibbiyot kolleji
- Innovatsion texnologiyalar kolleji
- Moliyaviy-iqtisodiy kollej
- Gumanitar kollej (Pedagogik kollej)
- Gumanitar-yuridik kolleji QazGYuU
- Yevrosiyo gumanitar institutining kolleji
- «Turon» kolleji
- Boshqarish kolleji
- Moliyaviy akademiyaning kolleji
- Iqtisodiyot, oziq-ovqatlarni standartlash va texnologiyalar kolleji
- Savdo-sanoat va iqtisodiyot kolleji
- Iqsodiy-hududiy kolleji
- Qozoq texnologiya va biznes universitetining kolleji
- Transport va aloqa kolleji
Oliy oʻquv yurtlari[править | править код]
Nur-sulton shahrida oʻndan ziyod oliy oʻquv yurtlari bor, shulardan:
- Qozogʻiston Respublikasining Prezidenti davlat boshqarish akademiyasi
- L.N. Gumilyov nomli Yevrosiyo milliy universiteti
- Yevrosiyo gumanitar instituti
- Qozoq milliy sanʼat universiteti
- S. Seyfullin nomli qozoq agrotexnik universiteti
- Qozoq gumanitar-yuridik universiteti
- M.V. Lomonosov nomli Moskva davlat universitetining Qozogʻistondagi filiali
- Qozogʻiston-Rossiya universiteti
- Ostona tibbiyot universiteti
- Nazarboyev Universiteti
- Moliya akademiyasi
- Qozoq moliyaviy-iqtisodiy va xalqaro savdo universiteti
- Qozoq texnologiya va biznes universiteti (QazTBU)
Sport saroylari[править | править код]
- Bosh stadion Astana Arena — 30.000 kishini sigʻdira oladi [3]
- Qajimuqan Munaytpasov nomidagi stadion — 12.350 kishini sigʻdira oladi
- Yopiq muz saroyi — 8.773 kishini sigʻdira oladi
- Alau muz saroyi — 8.000 kishini sigʻdira oladi
- Sari-Arqa — 8 000 kishini sigʻdira oladi
- Qozogʻiston sport saroyi — 6 532 kishini sigʻdira oladi
Aholisi[править | править код]
Nur-sulton shahrining aholisi 2000-yil bilan solishtirganda 169,2 ming kishiga koʻpayib, 2006-yilning boshida 550,2 ming kishiga yetdi. Aholi soni boʻyicha Ostona Qozogʻistondagi Olmaota shahridan keyin 2-oʻrinda turadi.
Colors=
id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)
ImageSize = width:700 height:340 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:1200000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:200000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo
BarData=
bar:1989 text:1989 bar:1997 text:1997 bar:1998 text:1998 bar:1999 text:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 text:2001 bar:2005 text:2005 bar:2007 text:2007 bar:2009 text:2009 bar:2010 text:2010 bar:2011 text:2011 bar:2012 text:2012 bar:2015 text:2015 bar:2020 text:2020 bar:2030 text:2030
PlotData=
color:barra width:27 align:center
bar:1989 from:0 till: 281300 bar:1997 from:0 till: 275100 bar:1998 from:0 till: 275300 bar:1999 from:0 till: 326900 bar:2000 from:0 till: 381000 bar:2001 from:0 till: 446200 bar:2005 from:0 till: 529300 bar:2007 from:0 till: 574400 bar:2009 from:0 till: 613600 bar:2010 from:0 till: 697100 bar:2011 from:0 till: 730800 bar:2012 from:0 till: 743000 bar:2015 from:0 till: 850000 bar:2020 from:0 till: 950000 bar:2030 from:0 till: 1200000
PlotData=
bar:1989 at: 281300 fontsize:S text: 281300 shift:(0,5) bar:1997 at: 275100 fontsize:S text: 275100 shift:(0,5) bar:1998 at: 275300 fontsize:S text: 275300 shift:(0,5) bar:1999 at: 326900 fontsize:S text: 326900 shift:(0,5) bar:2000 at: 381000 fontsize:S text: 381000 shift:(0,5) bar:2001 at: 446200 fontsize:S text: 446200 shift:(0,5) bar:2005 at: 529300 fontsize:S text: 529300 shift:(0,5) bar:2007 at: 574400 fontsize:S text: 574400 shift:(0,5) bar:2009 at: 613600 fontsize:S text: 613600 shift:(0,5) bar:2010 at: 697100 fontsize:S text: 697100 shift:(0,5) bar:2011 at: 730800 fontsize:S text: 730800 shift:(0,5) bar:2012 at: 743000 fontsize:S text: 743000 shift:(0,5) bar:2015 at: 850000 fontsize:S text: 850000 shift:(0,5) bar:2020 at: 950000 fontsize:S text: 950000 shift:(0,5) bar:2030 at: 1200000 fontsize:S text: 1200000 shift:(0,5)
TextData=
fontsize:S pos:(220,20) text:Ostona shahri aholi soni dinamikasi</timeline>
Milliy tarkibi[править | править код]
Milliy tarkib (2012) | ||||
---|---|---|---|---|
qozoqlar | 66.80% | |||
ruslar | 23.35% | |||
ukrainlar | 1.81% | |||
boshqalar | 8.04% | |||
Milliy tarkib (1989) | ||||
---|---|---|---|---|
ruslar | 54.10% | |||
qozoqlar | 17.71% | |||
ukrainlar | 9.26% | |||
boshqalar | 18.93% | |||
1989-yilgi aholi soni |
% | 1999-yilgi aholi soni |
% | 2012-yilgi aholi soni |
% | |
---|---|---|---|---|---|---|
umumiy | 281252 | 100,00 % | 319324 | 100,00 % | 742918 | 100,00 % |
Qozoqlar | 49798 | 17,71 % | 133585 | 41,83 % | 480815 | 66,80 % |
Ruslar | 152147 | 54,10 % | 129480 | 40,55 % | 188928 | 23,35 % |
Ukrainlar | 26054 | 9,26 % | 18070 | 5,66 % | 13453 | 1,81 % |
Tatarlar | 9339 | 3,32 % | 8286 | 2,59 % | 9937 | 1,34 % |
Olmonlar | 18913 | 6,72 % | 9591 | 3,00 % | 7930 | 1,07 % |
Beloruslar | 8220 | 2,92 % | 5761 | 1,80 % | 3834 | 0,52 % |
Koreyslar | 1329 | 0,47 % | 2028 | 0,64 % | 4981 | 0,67 % |
Oʻzbeklar | 640 | 0,23 % | 429 | 0,13 % | 8166 | 1,10 % |
Polyaklar | 2762 | 0,98 % | 2537 | 0,79 % | 2412 | 0,32 % |
Ingushlar | 1889 | 0,67 % | 1822 | 0,57 % | 2732 | 0,30 % |
Ozarbayjonlar | 997 | 0,35 % | 902 | 0,28 % | 2978 | 0,40 % |
Qirg'izlar | 94 | 0,03 % | 196 | 0,06 % | 1808 | 0,20 % |
Chechenlar | 514 | 0,18 % | 752 | 0,24 % | 1063 | 0,14 % |
Boshqirdlar | 1187 | 0,42 % | 870 | 0,27 % | 1009 | 0,14 % |
Armanlar | 814 | 0,29 % | 576 | 0,18 % | 790 | 0,10 % |
Moldavanlar | 1004 | 0,36 % | 629 | 0,20 % | 7 | 0,9 % |
Uyg'urlar | 53 | 0,02 % | 161 | 0,05 % | 881 | 0,12 % |
boshqalar | 5498 | 1,64 % | 3649 | 0,83 % | 8711 | 0,90 % |
Hamdoʻst shaharlari[править | править код]
Shahar | Yil | Davlat |
---|---|---|
Anqara | - | Turkiya |
Istanbul | - | Turkiya |
Izmir | - | Turkiya |
Moskva | - | Rossiya |
Sankt-Peterburg | - | Rossiya |
Qozon | 2004 | Rossiya |
Pittsburg | - | AQSH |
Ammon | - | Iordaniya |
Riga | - | Latviya |
Toshkent | - | Oʻzbekiston |
Gdansk | 1996 | Polsha |
Varshava | 2002 | Polsha |
Kiyev | 1998 | Ukraina |
Seul | 2004 | |
Dubay | - | Birlashgan Arab Amirliklari |
Pekin | - | Xitoy |
Manila | - | Filippin |
Tbilisi | 2005 | Gurjiston [7] |
Bishkek | 2011 | Qirgʻiziston [8] |
Xanoy | - | Vyetnam |
Nice | 2013 | Fransiya |
Shaharning nazarga tushgan joylari[править | править код]
- Sulu-Jasil bulvari — Ostona markazidagi yangi koʻcha.
- Oq-Oʻrda — Qozogʻiston Respublikasi Prezidentining qarorgohi.
- Boyterak — Ostonaning asosiy simvoli.
- Mustaqillik saroyi — davlatning rasmiy tadbirlarini, forumlarni, majlislarni, uchrashuvlarni, syezdlarni oʻtkazish joyi hisoblanadi.
- Barqarorlik va tinchlik saroyi — Dunyo va milliy dinlar liderlarining syezdini oʻtkazish uchun moʻljallangan bino.
- Xan-Shatir — Ostonaning eng yirik koʻngil ochar markazi.
Файл:Palace of Independence.jpg | Файл:Kazakh Eli monument.jpg | |||
boyterak | Mustaqillik saroyi | Qozogʻiston sport kompleksi | Nur Ostona masjdi | Qozoq Eli monumenti |
Manbalar[править | править код]
- ↑ О демографической ситуации в городе Астана. 2014-07-21.
- ↑ Президент Казахстана подписал указ о переименовании Астаны в Нур-Султан, ТАСС.
- ↑ http://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/FirstDiv/uefaorg/Publications/01/67/03/93/1670393_DOWNLOAD.pdf
- ↑ Agentstvo Respubliki Kazaxstan po statistike. Arxiv: Natsionalniy sostav naseleniya Respubliki Kazaxstan i ego oblastey (tom 1)
- ↑ Chislennost naseleniya po oblastyam, gorodam i rayonam, polu i otdelnim vozrastnim gruppam, otdelnim etnosam na 1 maya 2012 goda
- ↑ Ташкент, города-побратимы
- ↑ Соглашение о партнерстве с Тбилиси
- ↑ Соглашение об установлении побратимских связей между Бишкеком и Астаной
- ↑ Qozoq ensiklopediyasi I tom
Ушбу мақолани ёзишда Ўзбекистон миллий энциклопедияси (2000-2005) маълумотларидан фойдаланилган. |
|