Tatar tili: различия между версиями
Sf7 uz (обсуждение | вклад) м (→Havolalar) |
Sf7 uz (обсуждение | вклад) м (Text replacement - "[[Turkum" to "[[Category") |
||
Строка 40: | Строка 40: | ||
{{stub}} |
{{stub}} |
||
[[ |
[[Category:Turkiy tillar]] |
Версия от 13:36, 4 июля 2021
Tatar tili | |
---|---|
Milliy nomi: | -{татар теле, tatar tele, تاتار تيلی}- |
Mamlakatlar: | Rossiya, Oʻzbekiston, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Turkmaniston, Turkiya, Ozarbayjon, Tojikiston, Finlandiya, Ruminiya, Xitoy, Avstraliya va boshqalari |
Mintaqalar: | |
Rasmiylik holati: | Tatariston |
Soʻzlashuvchilarning umumiy soni: | 5 406 110 |
Tartiblovchi tashkilot: | |
Oʻrni: | |
Holati: | |
Turkumlanishi | |
Turkum: | |
Oltoy tillari | |
Alifbosi: | Kirill |
Til kodlari | |
-{ISO 639-1 | tt}- |
-{ISO 639-2 | tat}- |
-{ISO 639-3 | tat}- |
Shuningdek qarang: Loyiha:Tilshunoslik |
Tatar tili — (tat. -{татар теле}-) — turkiy tillar oilasiga mansub til.
Ushbu til Rossiya Federatsiyasining Tatariston Respublikasida, Boshqirdiston, Chuvashiya, Mariy el, Udmurtiya, Mordoviya respublikalari va koʻplab viloyatlarining ayrim tumanlarida, shuningdek, Oʻrta Osiyoda, Qozogʻiston va Ozarbayjon respublikalarida tarqalgan. Soʻzlashuvchilarning umumiy soni 7 million kishidan koʻp (20-asr oxiri).
Sezilarli fonetik va morfologik tafovutlarga ega boʻlgan 3 lahjasi bor:
- oʻrta;
- gʻarbiy (yoki mishar);
- sharqiy (yoki sibir tatarlari lahjasi).
Lingvistik xarakteristikasi
Tatar tili fonetikasi 10 unli fonemaning mavjudligi, labtish v fonemasining, ch qorishiq undoshining yoʻqligi, baʼzi unlilar pozitsiyasining umumturiy holatdan farqlanishi bilan ajralib turadi. Morfologiyasida analitik zamon shakllari, yetakchi feʼlning koʻmakchi feʼllar bilan qoʻshilib, harakatning davomiyligi, jadalligi, tugallangan-tugallanmaganligi kabi maʼnolarni ifodalashi keng tarqalgan. Leksikasida arabcha, forscha, ruscha va rus tili orqali oʻzlashgan baynalmilal soʻzlar koʻpchilikni tashkil etadi.
Tarixi
Eski adabiy Tatar tili yozma yodgorliklari 13-asrga mansub. 19-asrning oʻrtalaridan adabiy til xalq tili bilan yaqinlasha boshlaydi. Hozirgi adabiy tatar tili fonetik va leksik jihatdan oʻrta lahjaga, morfologik jihatdan gʻarbiy lahjaga yaqin. Yozuvi 1927 yilgacha arab grafikasi, 1927—39 yillarda lotin grafikasi, 1939 yildan kirill grafikasi asosida shakllangan.
Adabiyot
- Sovremenniy tatarskiy literaturniy yazik. Leksikologiya fonetika, morfologiya, sintaksis, M, 1969—71; Tatarskaya grammatika v tryox tomax, Kazan, 1993.